مسعود ده‌نمکی کارگردان سینمای ایران جمعه شب 12 اردیبهشت ماه به برنامه «خیابان ایران» آمد و درباره مسایل سینما و فیلم‌های خود با فریدون جیرانی سخن گفت.

جیرانی در ابتدای صحبت‌های خود با اشاره به یکی از مصاحبه‌های ده‌نمکی در سال 74 از وی پرسید که فکر نمی کنید که در آن مصاحبه چهره شما به عنوان یک چماقدار معرفی شد؟ و ده‌نمکی در پاسخ به این سوال جیرانی بیان کرد: من به گذشته خود با افتخار نگاه می‌کنم چراکه ما در جبهه‌ها با شعارها و مضامین دیگری روبه رو بودیم اما عملا آنچه که بعد از جنگ اتفاق افتاد در تعارض با شعارها و آرمان‌هایی بود که بچه‌های جبهه و جنگ با آن رو به رو بودند. رفتارهای فرهنگی که در سطح اجتماع دیده می شد، اشرافی گری هایی که در سطح دولتمردان پدید آمده بود، همه این‌ها مسائلی بود که ما به آن نقد داشتیم و اگر هم مباحثی را مطرح می‌کردیم و نقدی را به حضرات عنوان می کردیم به عنوان یک خشونت‌طلب معرفی می‌شدیم چون رسانه های وقت در دست آنها بود.

به اسم شاداب کردن جامعه اسم شهدا را از کوچه‌ها برمی‌داشتند

وی افزود: آنهایی که در جنگ الگوهای مدیریتی را باکری‌ها معرفی می کردند بعد از جنگ با ماشین‌های آن‌چنانی تردد می‌کردند و خیلی از همین آدم‌ها بعدها به اسم شاداب کردن جامعه اسم شهدا را از کوچه‌ها بر می‌داشتند. مسلما بچه هایی که هم طیف ما بودند با چنین پدیده‌های فرهنگی‌ای مقابله می‌کردند. امام معتقد بودند که باید به جای اینکه بچه‌های همفکر ما و نیروهای آرمان‌گرا درگیر اسم شهدا شوند، باید درگیر رسم شهدا شوند و به جای دعوا بر سر اسم شهدا، راه شهدا را مطالبه کنند.

کارگردان سه‌گانه «اخراجی‌ها» با اشاره به فعالیت‌های فرهنگی خود درباره چماقدار نامیده شدنش گفت: این اتهامات نمی تواند صحت داشته باشد چرا که من از همان ابتدای امر دست به قلم بودم و کار مطبوعاتی می کردم در دهه 70 نیز جزو پرتیراژترین‌ها بودم. من رسانه همه کسانی بودم که نمی توانستند فریادهایشان را تئوریزه کنند و در این راه آبروی خود را به میان آوردم و البته معتقدم که اگر در راه خدا آبرویم را فدا کنم خدا در جایی دیگر عزت را بر من عرضه خواهد کرد.

ده‌نمکی درباره انتقادهایی که در آن دوران به مسئولان داشته‌ است، گفت: من معتقدم کسانی که مردم را مقابل مردم قرار می دهند منافعشان در این امر است و به همین دلیل از همان ابتدای امر به آنها انتقاد می‌کردم. مسائلی از قبیل مسائل فرهنگی و اشرافی‌گری و از این دست مطالب  همیشه مورد توجه من بود. البته چنین مطالبی در آن دوران به عنوان افراطی‌گری و تندروی مورد حمله قرار می‌گرفت اما امروز مطرح کردن چنین مطالبی در جامعه عادی شده است.

وی در ادامه با اشاره به نوع انتخاب بازیگر و انتقاداتی که به برخی از بازیگران فیلم‌های او وارد می شود مانند اینکه از بازیگرانی استفاده می‌شود که اعتقاد چندانی به مبانی ایدئولوژیک فیلم‌های ده‌نمکی ندارند، گفت: همین که چنین عزیزانی به احترام عقیده بنده در این فیلم‌ها بازی می‌کنند خودش کلی ارزشمند است.

مهاجرانی به دلیل مطالبات حداکثری «شلمچه» را توقیف کرد

کارگردان ‌«رسوایی» در پاسخ به این پرسش جیرانی درباره تفاوت‌های خود در سال 74 و سال 82 گفت: حرف‌های ما از همان ابتدا حرف‌های عوام در نقد خواص بوده. ده‌نمکی برای همین حرف‌هایش است که محبوب است. ما طرف‌دار آرمانها هستیم.

ده‌نمکی بااشاره به اینکه باید روابط را نقد کنیم، گفت: هر چه انحراف از اصول بیشتر شود مطالبه‌گری ما نیز بیشتر خواهد شد. من همیشه مطالبات حداکثری را در جامعه مطرح می‌کردم به همین دلیل هم مهاجرانی در دوران اصلاحات «شلمچه» را توقیف کرد و «جبهه» نیز بعدها به دلیل طرح مطالبات حداکثری توقیف شد.

به هر دولتی نقد کنیم برچسب جناح رقیب را به ما می زنند

کارگردان «معراجی‌ها» در ادامه در پاسخ به سوال دیگر جیرانی درباره اینکه چرا نشریاتش برچسب یک جریان خاص را دارد؟ گفت: ما با کسی یا جناحی پدر کشتگی نداریم. ما سعی می کنیم حرف حق را بزنیم برای همین است که به هر دولتی نقد کنیم برچسب جناح رقیب را به ما می زنند البته نقد منصفانه تاوان دارد و کسی که منتقد است باید ان را بپردازد.

وی افزود: آدم‌های قدرتمند در حوزه رسانه فعالیت دارند و  کسانی‌ مخالف هستند که به آنها انتقاد می‌شود اگر امروز رسانه‌ها نقد می‌کنند ممکن است فدای نقد هم بشوند و در موقعیت های جدید کارها برایشان سخت خواهد شد.

جیرانی در ادامه گفتگو با مقایسه فضای حاکم بر فیلم های ده‌نمکی با رفتارهای سیاسی دولت دهم بیان کرد: فکر نمی‌کنید همانطور که دولت احمدی نژاد نماینده طبقه پایین جامعه بود شما نیز به نوعی صدای قشر ضعیف جامعه هستید و آیا همانطور که احمدی نژاد سعی می‌کرد اقتصاد را بری مردم تفسیر عامیانه کند شما هم سعی می‌کنید نقد را به زبان عامیانه مطرح کنید؟ شاید دلیل حمله‌هایی هم که به شما می‌شود همین باشد که برای طبقه متوسط در کارهای خود جایگاهی قائل نشدید؟

ما به اسلام امریکایی که با اسم دین نان می خورند نقد داریم

ده‌نمکی در پاسخ ابتدا با بیان اینکه بعد از انقلاب طبقه نوکسیه در جامعه ما رشد کرده است، گفت: ما به این طبقه که اشراف سیاسی و اشراف فرهنگی هم می توان به آنها افزود نقد داریم. آنها هم با ما مشکل دارند ما به اسلام آمریکایی که با اسم دین نان می خورند هم نقد می کنیم. این قشر می تواند در همه طبقات جامعه باشد چه در طبقه سرمایه دار چه در طبقه متوسط و پایین؛ حاجی گرینف در «اخراجی‌ها» از همین طبقه متوسط بود.

کارگردان سه‌گانه «اخراجی‌ها» در ادامه بیان کرد: احمدی نژاد معلول گفتمانی بود که 16 سال پیش کسانی مانند پورازغدی ها به عنوان گفتمان عدالت در جامعه مطرح کردند که البته اگر احمدی نژاد از افراد همین گفتمان در دولتش بهره می برد مسلما شکست نمی خورد.

وی اضافه کرد: کسانی که دم از شهید آوینی می زنند و الگوی توسعه غربی و اصلاحات غربی را در جامعه ترویج می کنند کسانی هستند که اگر امروز شهید آوینی زنده بود بیشترین نقد را بر آنها می کرد.

«رسوایی» می‌توانست تا 12 میلیارد فروش کند

ده نمکی در ادامه گفتگو با اشاره به قاچاق فیلم‌هایش گفت: متاسفانه کسانی که دم از حفظ حقوق نشر فیلم می زنند برای ضربه زدن به فیلم های من آن را به صورت غیر قانونی منتشر کردند. «رسوایی» فیلمی بود که تا 12 میلیارد می‌توانست فروش کند و بعد از 45 روز سی دی آن منتشر شد این ضربه به سینمای کشور است.

کارگردان «فقر و فحشا» با اشاره به اینکه سینما سه ضلع دارد، صنعت، رسانه و هنر بیان کرد: سینمایی که زبان مخاطب ندارد هنر سینما نیست چرا که باعث مرگ سینما می‌شود. علاوه بر این کسانیکه مخاطب را فراری می دهند سینما را نشناخته اند. یکی از ویژگی‌های یک سینماگر این است که نقد را از زبان مخاطبان بیان کند از این رو ما مفاهیم عمیق و ایدئولوژیک را به زبان ساده بیان می کنیم. ساده سازی مفاهیم هم خودش هنر است و من تلاش کردم این را در کارهایم به تصویر بکشم.

ده‌نمکی با اشاره به اینکه دهه 90 را دهه آثار نوشتاری برای خود می داند، عنوان کرد: قصد دارم در این دهه از عمرم بیشتر به فعالیت های نوشتاری و پژوهشی بپردازم.

آینده سینما را خطرناک می بینم

این کارگردان سینما درباره آینده سینما گفت: متاسفانه آینده این حوزه را خطرناک می بینم چرا که علی‌رغم پتانسیل هایی که در بازیگران و کارگردانان خوب کشورمان وجود دارد نبود فیلمنامه و امکانات سخت‌افزاری برای سینما و همچنین نبود فرهنگ سینما رفتن در کشور که منجر به ریزش مخاطبان شده این حوزه را با مشکلات عمده‌ای روبه رو کرده است.

ده‌نمکی در پایان صحبت‌های خود با اشاره به اینکه سینمای اپوزیسیونی مانع اعتماد متقابل بین حاکمیت و مردم است، گفت: همه باید زیر چتر انقلاب قواعد بازی را رعایت کنیم. نباید در این میان کسانی سعی کنند بازی را بر هم بزنند، کسانی که بیشتر از همه شعار زنده‌باد مخالف من سر می دادند باید اجازه دهند که نقدهای صادقانه به جای سیاه‌نمایی و بزرگ نمایی در جامعه آزادانه مطرح شوند.

ده‌نمکی در این گفتگو از ساخت ‌«رسوایی 2» نیز خبر داد.

منبع: مهر