خبر نوشت: امسال سه فیلم سینمایی با تعیین درجه‌بندی سنی بینندگان در سینماهای تهران و شهرستان‌ها روی پرده می‌رود.
پیروزه روحانیون اتفاقی که پیش از این چند سال یکبار و به صورت موردی در مورد فیلمهای ایرانی رخ می‌داد. سه فیلم «حریم» به کارگردانی رضا خطیبی که از چهارشنبه هفته قبل روی پرده رفته، «پستچی سه بار در نمی‌زند» ساخته حسن فتحی و «کلبه» به کارگردانی جواد افشار که جزو برنامه‌های بعدی اکران امسال‌اند، با رده‌بندی سنی مخاطبان روی پرده خواهند رفت. سه فیلم یاد شده به همراه «سایه وحشت» ساخته عماد اسدی در جشنواره فیلم فجر سال قبل به دلیل داشتن صحنه‌های خشن یا تصاویر ترسناک با تعیین رده‌بندی سنی تماشاگران به نمایش درآمدند. در حالی امسال با تعدادی فیلم درجه‌بندی شده به لحاظ مخاطب مواجه‌ایم که پیش از این برای تعداد اندکی از فیلمهای ایرانی این مرز‌بندی تعیین شده بود. «مصائب شیرین» ساخته علیرضا داودنژاد برای افراد زیر 18سال و «پارک‌وی» به کارگردانی فریدون جیرانی، به دلیل جای گرفتن در دسته سینمای وحشت برای افراد زیر 16ساله‌ها توصیه نمی‌شد. البته این توصیه‌ها و ممنوعیت‌ها هیچ‌وقت به‌طور رسمی اجرا نشد. تعیین گروه سنی مخاطبان فیلمهای سینمایی در سینمای جهان اتفاقی است که بارها تکرار شده اما نگاه به این مسئله در ایران گاه با سوء‌تفاهم‌هایی همراه بوده است؛ سوء‌تفاهم‌هایی که نشان از نبود شناخت از این درجه‌بندی و نحوه عملی کردن آن دارد.
رضا خطیبی:نمی‌خواهم کودکان با دیدن «حریم» آسیب ببینند اکران عمومی فیلم «حریم» هفته گذشته آغاز شد. این فیلم در حالی در سینماهای کشور به نمایش درآمده است که در تیزر و آنونس فیلم به خانواده‌ها هشدار داده می‌شود افراد زیر 13 سال این فیلم را با والدین خود ببینند. خطیبی با اشاره به اینکه اعمال این هشدار اجباری نیست و دست‌اندرکاران تهیه فیلم به خاطر آسیب نرسیدن به ذهن و روح کودکان به خانواده‌ها چنین هشداری می‌دهند می‌گوید: «این فیلم به خاطر صحنه‌های ترسناکی که دارد در جشنواره فیلم فجر درجه‌بندی شد. از سوی دیگر خودم واکنش‌های کودکان اطرافم را پس از تماشای فیلم دیده بودم، به همین خاطر ترجیح دادم این درجه‌بندی در نمایش عمومی فیلم هم رعایت شود.»خطیبی وجود این شرط را یک ضدتبلیغ برای فیلمش می‌داند و می‌گوید: «وقتی گفته می‌شود به دلیل قرار گرفتن فیلم در ردیف سینمای وحشت، افراد زیر 13 سال آن را با والدین خود ببینند، تعدادی از خانواده‌ها عطای دیدن فیلم را به لقایش می‌بخشند و ترجیح می‌دهند فیلمی را ببینند که برای فرزندانشان مناسب باشد. به این ترتیب بخش بزرگی از مخاطبان و تماشاگران فیلم حذف می‌شوند. اگر این محدودیت سنی برای زیر 16 یا 17 ساله‌ها بود امکان داشت به عنوان تبلیغ محسوب شود چون معمولاً بچه‌های زیر 13 سال تنها به سینما نمی‌آیند اما خیلی پیش می‌آید که جوانان 16 تا 18ساله تنها سینما بروند و اگر تماشای فیلمی برای آنها ممنوع باشد آنها برای دیدنش بیشتر مشتاق می‌شوند.» او در ادامه می‌گوید: «با این اوصاف ما موافق این درجه‌بندی بودیم چون نمی‌خواستیم فیلم به بچه‌ها صدمه بزند. حالا خانواده‌ها می‌دانند این فیلم صحنه‌هایی دارد که ممکن است برای بچه‌هایشان مناسب نباشد.» این فیلم ماجرای پلیسی است که برای پیگیری پرونده قتل‌هایی به شمال کشور سفر می‌کند و با اتفاقاتی دور از انتظارش مواجه می‌شود. وجود تصاویر رعب‌آور در فیلم سبب شده تا خطیبی تصمیم بگیرد که فیلم با تعیین درجه‌بندی سنی مخاطبان اکران شود.
علیرضا داودنژاد: درجه‌بندی مخاطبان ناشناخته است علیرضا داودنژاد که پیش از این با «مصائب شیرین» تجربه درجه‌بندی سنی مخاطبان را داشته است، در مورد نگاهی که به این مسئله در سینمای ایران وجود دارد، می‌گوید: «سینمای ایران نه در موضوع تنوع و گستردگی دارد و نه در مخاطبان. به همین دلیل هیچ‌وقت این ضرورت و نیاز حس نشده که برای فیلم‌ها درجه‌بندی قائل شویم. بیشتر فیلمهای ما با محدودیت بازار مواجه‌اند و تعداد مخاطبان بسیار محدود است، در چنین شرایطی درجه‌بندی چندان لازم شناخته نمی‌شود.» داودنژاد درباره ادعای برخی که معتقدند محدودیت سنی برای فیلم‌ها گاهی جنبه تبلیغی ایجاد می‌کند می‌گوید: «درجه‌بندی سنی کار مرسوم و رایجی در سینمای ایران نیست، تعیین محدودیت برای مخاطبان یک فیلم، یک ویژگی برای آن فیلم محسوب می‌شود اما این ویژگی لزوماً باعث فروش بیشتر فیلم نمی‌شود.» داودنژاد ایجاد نظارت صنفی بر نمایش فیلم‌ها را برای ضمانت اجرای درجه بندی‌ها پیشنهاد می‌کند و می‌گوید: «باید شرایطی فراهم شود که صنف سینمایی بتواند بر نظام نمایش فیلم در سینماها نظارت داشته باشد در این صورت می‌توانیم به رعایت محدوده‌های سنی که برای فیلم‌ها گذاشته می‌شود امیدوار بود.»
درجه‌بندی سنی برای حمایت از حقوق کودکان حکایت درجه‌بندی فیلم‌ها در سینمای ایران مدت زیادی نیست که آغاز شده و البته هنوز آن‌قدر جانیفتاده است. اما در سینما جهان درجه‌بندی (ریتینگ) فیلم‌ها از سال 1968 به‌طور رسمی با تأسیس انجمن MPAA شروع شد. این انجمن علاوه بر تدوین قوانینی برای درجه‌بندی فیلم‌ها، نظارت بر درجه‌بندی فیلم‌ها را پیش از نمایش عمومی به عهده دارند. مسئله درجه‌بندی فیلم‌ها اولین بار در سال 1907 از سوی برخی از مسئولان شهر شیکاگو و چند شهر دیگر مطرح آنها فهرستی از فیلم‌ها و تئاترهایی که نمایششان برای کودکان مناسب نبود تهیه کردند. در سال 1930 مجلس آمریکا قوانینی برای سانسور فیلم‌ها تصویب کرد که نمایش بعضی فیلم‌ها را برای افراد زیر 19 سال ممنوع می‌کرد؛ فیلم‌هایی که شامل این قانون می‌شدند دارای کلمات رکیک و زشت در دیالوگ‌هایشان بودند. این قوانین از آن پس مورد استقبال کشورهای دیگر قرار گرفت. یکی از طرفداران سرسخت اجرای این قوانین حامیان حقوق کودکان بودند. اجرای قانون درجه‌بندی فیلمهای سینمایی بیشتر در کشورهایی جدی گرفته می‌شود که سینما در آنها به عنوان یک صنعت درآمدزا به حساب می‌آید و فرهنگ سینما رفتن در خانواده‌ها نهادینه شده است. بنابراین مسئولان برای حفظ مخاطبان و احترام به آنها بر درجه‌بندی و اجرای آن نظارت دارند. در حال حاضر دسته‌بندی انجمن MPAA برای فیلم‌ها براساس 6درجه صورت گرفته است: گروه G مناسب برای همه گروه‌های سنی؛ گروه PG نمایش برای همه سنین با کمی هشدار برای خانواده‌ها؛ گروه PG-13 نامناسب برای افراد زیر 13سال؛ گروه R که نمایش آنها برای افراد زیر 17سال فقط همراه خانواده‌شان مجاز است؛ گروه NC-17 ممنوع برای افراد زیر 17سال و گروه NR که شامل فیلم‌هایی می‌شوند که سازندگانشان آنها را برای درجه‌بندی معرفی نکرده‌اند. این دسته‌بندی‌ها براساس میزان خشونت، نمایش صحنه‌های غیراخلاقی، وجود عبارت‌های رکیک در دیالوگ‌ها و نمایش صحنه‌های استفاده از مواد مخدر انجام می‌شود و مشخص می‌کند کدام فیلم برای چه گروه سنی مناسب یا نامناسب است. البته مرزبندی‌های سنی در کشورهای مختلف یکسان نیست. مثلاً ممکن است فیلمی که در آمریکا تماشای آن برای افراد زیر 17سال ممنوع است، در کانادا برای افراد زیر 13سال ممنوع باشد. به این صورت تکلیف خانواده‌ها در مواجهه با فیلم‌ها مشخص است. بیشتر خانواده‌ها از تماشای فیلمهای گروه NR که فاقد درجه‌بندی هستند خودداری می‌کنند.
لزوم نظارت بر اجرای درجه‌بندی‌ها بحث درجه‌بندی فیلم‌ها علاوه بر سینما کم‌کم در تلویزیون هم جدی می‌شود، اولین بار مجموعه سینما ماورا موقع نمایش فیلم «کنستانتین» عدد 18- را در پایین صفحه حک کرد و از آن پس برخی از فیلم‌هایی که در این مجموعه به نمایش در‌می‌آمد به خانواده‌ها هشدار می‌داد دیدن آنها برای بعضی محدوده‌های سنی یا برخی افراد که بیماری قلبی و عصبی دارند، مناسب نیست.
با این که اعمال درجه‌بندی بر روی فیلم‌ها در سینمای ایران اولین گام‌هایش را برداشته است، اما نظارت بر اجرای آن و تعیین معیارهای مشخص و صحیح برای درجه‌بندی ادامه این حرکت را تضمین می‌کند، در غیر این صورت این برنامه هم به جمع حرکت‌هایی می‌پیوندد که هیچ‌وقت ادامه پیدا نکرد.
منبع: اصلاحات
نوشته شده توسط علی بیدار در پنج شنبه 88/2/17 و ساعت 1:41 صبح | نظرات دیگران()
نوشته شده توسط علی بیدار در پنج شنبه 88/2/17 و ساعت 1:41 صبح | نظرات دیگران()
